Međunarodni dan žena i djevojaka u nauci
Ideja za obilježavanje Međunarodnog dana žena i djevojaka u nauci potekla je od Ujedinjenih nacija 11. februara 2015. Rodna ravnopravnost je jedan od suštinskih ciljeva UN-a i ova organizacija pruža značajnu podršku ženama u nauci. Globalno, žene su i dalje manje plaćene, ređe napreduju, dobijaju manje projekata i češće napuštaju karijeru u nauci od muškaraca koji su jednako kvalifikovani.
Izbijanje epidemije COVID-19 jasno je pokazalo važnu ulogu žena istraživača u različitim fazama borbe protiv COVID-19, od unapređenja informacija i saznanja o virusu, do razvijanja tehnika testiranja i vakcine. Tema ovogodišnjeg obilježavanja Međunarodnog dana žena i djevojaka u nauci je “Naučnice su u prvom redu borbe protiv COVID-19”.
Trenutno, manje od 30% naučnika u svijetu su žene. Prema podacima UNESCO-a (2014-2016) samo oko 30% studentica bira fakultet u oblasti tehnologije, inžinjerstva i matematike.
Našu budućnost obilježit će naučni i tehnološki razvoj, koji može biti dostignut kada žene i devojke postanu tvorci i lideri naučno-tehnoloških inovacija. Zato na današnji dan pozivamo sve da trajno zanemare stereotipe, podrže ravnopravnost spolova i ne dozvole da žene i djevojke budu diskriminirane i spriječene da se bave naukom.
Rozalind Frenklin (1920-1958) je posebna inspiracija milionima žena u svijetu, ali i primjer diskriminacije i rodne neravnopravnosti koji se desio u svijetu nauke.
Džejms Votson i Frensis Kirk su dobili zasluge za određivanje strukture DNK, ali njihovo otkriće se oslanjalo na rad Rozalind Frenkin. Kao tinejdžerka, 1930. godine, Frenklin je bila jedna od rijetkih devojaka u Londonu koje su učile fiziku i hemiju, ali kada je rekla ocu da želi da bude naučnik, on je odmah odbacio tu ideju. Na kraju je popustio i upisala se na Univerzitet u Kembridžu, a za doktorat je izabrala temu iz fizičke hemije. Naučila je tehnike X zraka kristalografije još u Parizu, a u Englesku se vratila 1951. godine kako bi radila u laboratoriji Džona Rendala na Kraljevskom koledžu u Londonu.Tamo je napravila rendgenske slike DNK.
Bila je blizu da shvati strukturu molekula kada je Moris Vilkins, još jedan istraživač u Rendalovoj labaratoriji, koji je takođe izučavao DNK, pokazao jedan od rendgenskih snimaka koje je Frenklin napravila Džejmsu Votsonu. Votson je brzo shvatio da je struktura dvostruka spirala i taj nalaz, zajedno sa Frensisom Krikom, objavio u časopisu Nature. Votson, Krik i Vilkins su osvojili Nobelovu nagradu 1962. godine za njihovo otkriće. Rozalind Frenklin umrla je od raka jajnika 1958. godine. Nikada nije nominovana za Nobelovu nagradu, a opravdanje koje se službeno iznosi jest da se nagrade ne dodjeljuju posthumno. Do 1974. nagrada je ipak mogla biti dodijeljena preminulim osobama ukoliko su bile nominirane prije februara te godine.
